Βιοκαύσιμα επόμενης γενιάς για τις ελληνικές μεταφορές

Με την αύξηση της διείσδυσης των βιοκαυσίμων στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας επιτυγχάνεται μείωση της εξάρτησής της από εισαγόμενη ενέργεια, μεγιστοποιείται η συμμετοχή των ΑΠΕ, επιτυγχάνεται σημαντική μείωση των εκπομπών CO₂ κι ενισχύεται η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της. Τα βιοκαύσιμα 1ης γενιάς ίσως να μην μπορούν πλέον να χαρακτηριστούν εύκολα «πράσινα» καύσιμα, καθώς ανταγωνίζονται την παραγωγή βρώσιμων γεωργικών προϊόντων και η καλλιέργειά τους πολλές φορές οδηγεί σε αποψίλωση δασικών εκτάσεων συμβάλλοντας τελικά ελάχιστα στη μείωση εκπομπών CO₂. Οι εναλλακτικές λύσεις που θα αναπτυχθούν θα πρέπει να είναι βιώσιμες οικονομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά και θα πρέπει να εγγυώνται την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της εθνικής και ευρωπαϊκής βιομηχανίας.

Τα βιοκαύσιμα επόμενης γενιάς προέρχονται από μη βρώσιμη βιομάζα, όπως για παράδειγμα λιγνοκυτταρινούχα βιομάζα που προέρχεται από γεωργικά και δασικά υπολείμματα και χρησιμοποιημένα έλαια. Τα βιοκαύσιμα επόμενης γενιάς δεν ανταγωνίζονται τη διατροφική αλυσίδα, παράγονται από φθηνή, άφθονη και τοπικά διαθέσιμη πρώτη ύλη, ενώ συμβάλλουν παράλληλα στη διαχείριση και την αξιοποίηση των αποβλήτων. Στην Ελλάδα σήμερα υπάρχει σημαντικό δυναμικό λιγνοκυτταρινούχας βιομάζας, προερχόμενης κυρίως από υπολείμματα καλλιεργειών δημητριακών.

Το σύνολο των βιοκαυσίμων επόμενης γενιάς χαρακτηρίζονται από υψηλό κόστος παραγωγής που δεν τα καθιστά βιώσιμα σήμερα. Τα υγρά βιοκαύσιμα επόμενης γενιάς περιλαμβάνουν: α) την βιοαιθανόλη 2^ης γενιάς, β) τη βιομεθανόλη, γ) το βιοντίζελ 2^ης γενιάς, δ) το βιοντίζελ HTU, ε) το βιοντίζελ HVO και στ) τα βιοκαύσιμα από άλγη. Τα αέρια βιοκαύσιμα επόμενης γενιάς περιλαμβάνουν: α) το βιο-υδρογόνο, β) το βιοσυνθετικό φυσικό αέριο και γ) το βιοδιμεθυλαιθέρα. Η παραγωγή αέριων βιοκαυσίμων επόμενης γενιάς επεξεργάζεται βιομάζα είτε με ζύμωση είτε με θερμοχημικές μεθόδους.

Τα βιοκαύσιμα επόμενης γενιάς βασίζονται στις διεργασίες που είναι ακόμα σε φάση έρευνας και ανάπτυξης ή σε πιλοτικό στάδιο. Σημαντική έρευνα διεξάγεται από τα πανεπιστημιακά ιδρύματα και τα ερευνητικά κέντρα στη χώρα μας, στον τομέα των βιοκαυσίμων επόμενης γενιάς. Η έρευνα σε βιοκαύσιμα επόμενης γενιάς στην Ελλάδα έχει επιτύχει μόνο την περιορισμένης κλίμακας παραγωγή στο εργαστήριο (lab scale). Σημαντικές βιομηχανίες της χώρας μας υποστηρίζουν και συμμετέχουν στις προαναφερθείσες ερευνητικές προσπάθειες, με στόχο την κατανόηση των τάσεων της αγοράς και της τεχνολογίας. Ενδεικτικά αναφέρουμε δύο ερευνητικά προγράμματα στα οποία συμμετείχε η ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ ΑΕ σε συνεργασία με το ΕΚΕΤΑ και ελληνικά πανεπιστημιακά ιδρύματα:

α) Βελτίωση Αειφορίας Τεχνολογίας Παραγωγής Ντίζελ - Sustain Diesel (παραγωγή βιοντίζελ από χρησιμοποιημένα τηγανέλαια).

β) Αειφόρος Παραγωγή Βιοκαυσίμων και Βιοχημικών Προϊόντων Υψηλής Προστιθέμενης Αξίας με Χρήση Μικροφυκών - Sustainable use of marine microalgae for the production of biofuels and high added value biochemical (ανάπτυξη βιοκαυσίμων από άλγη).

Τα βιοδιυλιστήρια αποτελούν μονάδες που ενσωματώνουν διεργασίες μετατροπής βιομάζας σε καύσιμα, ενέργεια και χημικά προϊόντα. Συνδυάζουν την αγρο-διατροφική βιομηχανία με τη βιομηχανία ενέργειας και αποτελούν το μέλλον των διυλιστηρίων στα πλαίσια της Κυκλικής Οικονομίας. Η πετρελαϊκή βιομηχανία στο μέλλον θα ενσωματώνει όλες τις πιθανές πηγές πρώτων υλών (αργό πετρέλαιο, φυσικό αέριο και βιομάζα) για την παραγωγή καυσίμων. Σε αρκετά διυλιστήρια γίνονται προσπάθειες ενσωμάτωσης διαφόρων τύπων βιομάζας σε διάφορα στάδια της διύλισης του αργού (π.χ. HVO).

Στην Ελλάδα σήμερα παράγεται μόνο βιοντίζελ όσο ακριβώς απαιτεί η εγχώρια κατανάλωση και αναμιγνύεται με το ντίζελ κίνησης σε ποσοστό 7% κατ’ όγκο. Δεν παράγονται καθόλου βιοκαύσιμα επόμενης γενιάς παρά μόνο στο πλαίσιο ερευνητικών προγραμμάτων και συμπράξεων της βιομηχανίας με την ακαδημαϊκή κοινότητα και ερευνητικούς φορείς.

Η παραγωγή βιοκαυσίμων επόμενης γενιάς στην Ελλάδα, έχει να αντιμετωπίσει τρεις σημαντικές προκλήσεις: α) την έλλειψη καλλιεργειών και υποδομών συλλογής και διαχείρισης βιομάζας, β) την έλλειψη μονάδων παραγωγής βιοκαυσίμων, γ) το ιδιαίτερα αυξημένο κόστος παραγωγής (λόγω έλλειψης ώριμης τεχνολογίας και εφαρμογών σε βιομηχανική κλίμακα) και δ) την έλλειψη κοινωνικής αποδοχής επενδύσεων σε βιομάζα και βιοκαύσιμα.

Η αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών μπορεί να δώσει νέες προοπτικές στην ελληνική οικονομία και κοινωνία, καθώς αναμένεται ότι:

α) Οι επενδύσεις σε υποδομές διαχείρισης της βιομάζας και σε μονάδες παραγωγής θα λειτουργήσουν με θετικό αντίκτυπο στην απασχόληση, άμεσα στη βιομηχανία και έμμεσα στον αγρο-διατροφικό τομέα. Η ανάγκη ολοκληρωμένης διαχείρισης βιομάζας είναι ένας άξονας προτεραιότητας, καθώς ένα μικρό μόνο μέρος των αγροτικών και δασικών υπολειμμάτων και δευτερευόντων προϊόντων εκμεταλλεύονται σήμερα.

β) Η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της ανταγωνιστικότητας στον τομέα των βιοκαυσίμων επόμενης γενιάς προϋποθέτει ένα σταθερό και μακροχρόνιο νομοθετικό πλαίσιο και την παροχή κινήτρων ενίσχυσης της κοινωνικής αποδοχής των αντίστοιχων επενδύσεων. Ο σχεδιασμός της ενεργειακής πολιτικής προϋποθέτει την από κοινού προσέγγιση με τις πολιτικές αγροτικής και περιφερειακής ανάπτυξης.

γ) Η υποστήριξη της έρευνας τεχνολογιών παραγωγής βιοκαυσίμων επόμενης γενιάς μέσα από συμπράξεις της βιομηχανίας και της ακαδημαϊκής κοινότητας, δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας για ερευνητικό προσωπικό, μειώνει την φυγή νέων επιστημόνων στο εξωτερικό και παράγει προστιθέμενη αξία που μπορεί ανταγωνιστικά να εξαχθεί σε άλλες χώρες.

Η παραγωγή και χρήση βιοκαυσίμων επόμενης γενιάς στην Ελλάδα μπορεί να λειτουργήσει ως πυλώνας ανάπτυξης, για μια καλύτερη περιβαλλοντική διαχείριση, συμβάλλοντας κυρίως στην ενίσχυση της τοπικής και εθνικής οικονομίας και ανταγωνιστικότητας.